toekomstbestendig erfgoed in Nijmegen levend houden voor volgende generaties
verduurzaming en elektrificatie van de Titus Brandsma Kerk
De Titus Brandsma gedachteniskerk in Nijmegen ondergaat een uitgebreid verduurzamings- en elektrificatieproject. In dit interview spreken we met Kees van der Burgt, bestuurslid en verantwoordelijk voor het onderhoud van het kerkgebouw, Harry Faassen, voorzitter van de Stichting Titus Brandsma Memorial en Vincent Jansen, directeur Hendriks Energie en Duurzaam Beheer. Samen vertellen zij over het belang van het project, de technische uitdagingen, de samenwerking en de duurzame toekomstvisie voor het monumentale kerkgebouw.
de rolverdeling en motivatie
Kees van der Burgt ziet het als zijn taak om het onderhoud van de kerk in de breedste zin te waarborgen. Met zijn jarenlange ervaring — inmiddels 83 jaar jong — draagt Kees zorg voor het gebouw en de directe omgeving, inclusief subsidieaanvragen. Zijn motivatie is geworteld in de wens het gedachtegoed van Titus Brandsma en de kerk als ontmoetingsplek levend te houden voor volgende generaties. Ook Harry Faassen heeft een lange staat van dienst, onder andere als voormalig vicevoorzitter van de Titus Brandsma parochie in Oss en nu dus als voorzitter van de stichting in Nijmegen.
torenhoge energiekosten vragen om verduurzaming
Kees: “De hoge gasprijzen waren de directe aanleiding om in 2022 na te denken over verduurzaming. Met een jaarlijks gasverbruik van ca. 14.043 m³ (2023) en kosten van circa
€ 17.500,00 was het duidelijk dat verandering noodzakelijk was. Onze wens was in eerste instantie om volledig gasloos te worden.”
Harry: “Het ging niet alleen om de terugverdientijd en de continuïteit van de kerk te waarborgen, die onder druk kwam te staan vanwege de hoge energiekosten: we wilden de kerk niet alleen klimaattechnisch verduurzamen, maar ook financieel. Hoe ver kunnen we de lasten laten dalen in verhouding tot de investering. Daar heeft Hendriks ons in geadviseerd.”
Vincent: "Om de kerk toekomstbestendig en energiezuinig te maken, hebben we een aantal scenario’s uitgewerkt. Eén van de opties was een hybride oplossing: daarbij werken een warmtepomp en een moderne HR-ketel slim samen om de warmtevoorziening te regelen. Tegelijkertijd zouden we ook de ventilatie volledig vernieuwen met een systeem dat de warmte terugwint. We hebben daarnaast ook gekeken naar een volledig elektrische variant. Uiteindelijk is gekozen voor de hybride oplossing met een luchtbehandelingskast met een warmtewiel, omdat dit voor de kerk de beste balans biedt tussen duurzaamheid, betrouwbaarheid, kosteneffectiviteit en comfort voor de bezoekers.”
Harry: “We konden eigenlijk ook niet volledig van het gas af, vanwege een resterende separate gasketel voor onder andere in de yogaruimte in de kerk én de WereldVredesVlam die continu brandt op het plein voor de kerk.”
monumentale status en technische uitdagingen
Kees: “De monumentale status van de kerk brengt bijzondere eisen met zich mee, zowel qua vergunningen als technische uitvoering. Zo moest de plaatsing van de buitenunit van de warmtepomp zorgvuldig worden afgestemd met de gemeente. Het aanzicht van het monumentale gebouw, het voldoen aan de geluidsnormen en een toegangsdeur tot het buitendeel van de installatie speelden mee in dat proces.”
Vincent: “De technische uitdagingen lagen bij de rookgasafvoeren, locatie buitendeel, het optimaliseren van de luchtbehandeling en de veiligheid in de technische ruimte.”
besluitvorming: all electric versus hybride
Kees: “Aanvankelijk was het plan om geheel gasloos te gaan, maar na analyse van de operationele eisen en het behoud van enkele gasafhankelijke functies is gekozen voor een hybride installatie.”
Vincent: “De bestaande vloerverwarming bleek een ideale basis voor het verwarmen met lage temperatuur: maximaal 60 graden volstaat, wat goed aansluit op de warmtepomp. Het oude systeem spoelen we grondig om alle vervuiling te verwijderen. En de combinatie van warmtepomp en gasketel zorgt bij piekmomenten, bijvoorbeeld in geval van extreme kou, dat de ketel bijspringt, maar de hoofdverwarming geschiedt elektrisch.”
financiën en terugverdientijd
Dankzij de toegekende subsidie is de terugverdientijd van de investering gereduceerd tot ca. vier jaar. De investering leidt naar verwachting tot een gasbesparing van minimaal 80%. De vaste lasten dalen ook aanzienlijk, dit door een reductie van de energielasten en mede doordat de gasmeter en aansluiting zijn verkleind (van G40 naar G10). De jaarlijkse kosten voor de gasmeter dalen hierdoor aanzienlijk.
innovaties in ventilatie en luchtbehandeling
Vincent: “De oude luchtbehandelingskast voldeed niet en wordt daarom vervangen door een modern systeem met warmtewiel. Dit systeem is efficiënter dan een kruisstroomwisselaar en zorgt direct voor ontvochtiging en een betere conditie van de binnenlucht. De ventilatie, gasdetectie en warmtepomp koppelen we daarnaast aan het Gebouw Beheer Systeem (GBS), waardoor 24/7 monitoring en snelle interventie bij storingen mogelijk is door onze servicetechnicus.”
- Harry Faassen
toekomstgerichte plannen en extra inkomsten
Voor de nabije toekomst is de kerk opnieuw bezig met restauratie en groot onderhoud, waarvoor een flink bedrag aan subsidies is aangevraagd. Als het aan Harry en Kees ligt gaan zij nog wel even samen door. Zij maken zich hard voor elke euro extra voor de kerk. Zo genereert de Stichting Titus Brandsma Memorial extra inkomsten door het verhuren van de parkeerplaats, vergaderruimten in het zalencentrum, yogaruimte en zelfs de kelder, waar een lokale fietsenmaker opslagruimte huurt.
voor generaties
De verduurzaming van de Titus Brandsma kerk is een voorbeeld van hoe monumentaal erfgoed toekomstbestendig gemaakt wordt door innovatie, samenwerking en betrokkenheid van vrijwilligers en bestuur. Met aanzienlijke energiebesparing, lagere lasten en behoud van historische waarde is de kerk klaar voor de volgende generatie.
